Bibla dhe Kurani Studime Komperative
Besueshmëria e Dhiatës së Vjetër si tërësi është shumë e kontestuar. Shqyrtimi i tërësishëm i saj do të marrë shumë hapësirë, prandaj këtu do të mjaftohemi më shumë me shqyrtimin e Torës, gjegjësisht Ligjin e Moisiut.
Historikisht, mbledhja e Dhiatës së Vjetër ka zgjatur për më shumë se një mijë vjet (450 p.e.s.- 444 të e.s.). Jahudinjtë ortodoksë besojnë se ajo që i ka zbritur Moisiut dhe profetëve të tjerë pas tij është transmetuar në mënyrë gojore gjatë një serie transmetuesish të besueshëm dhe të pandërprerë, derisa redaktuesit e Sanhedrinit më të madh arritën që ta mbledhin, ta shënojnë dhe ta rregullojnë në formën kanonike (ligjore) që ekziston sot.
Mirëpo, shikuar në mënyrë kritike historinë e mbledhjes, do të hasim në faktin se gjatë historisë Tora është zhdukur shpesh si kopje e tërësishme dhe, si pasojë, autorë të ndryshëm shpesh i kanë inkorporuar mendimet e tyre në të. Mendime të cilat më vonë i janë bashkangjitur librit të shenjtë duke i konsideruar të gjitha nga Zoti.
“Arka e Besëlidhjes”, në të cilën Moisiu e kishte vendosur Torën, shpesh ishte grabitur. Në kohën e profetit Samoil armiqtë ua grabitën këtë arkë.[1] Arka iu kthye izraelitëve pas shtatë muajsh, atë e vendosën në Kirith-Jeramin, por e panë se armiqtë e kishin hapur atë. Ajo mbeti njëzet vjet në atë vend, derisa erdhi Davidi, i cili e transferoi në Jerusalem ku e vendosi në një tendë.[2] Më vonë Salomoni e solli në tempullin që kishte ndërtuar, por kur e hapi nuk gjeti asgjë përveçse dy pllakat e gurit të cilat i kishte vendosur Moisiu.[3] Vallë ku shkoi kopja të cilën Moisiu e kishte vendosur në arkë? Kësaj pyetje hebrenjtë nuk i gjejnë përgjigje. Ndonëse përgjigjja është e qartë, sepse pasi kishte rënë në dorë të armikut dihet se ata i kanë marrë pjesët e tjera, e sidomos kur konfirmuan që arka kishte qenë e hapur qëkur ishte tek ata.
-Pas vdekjes së Salomonit shteti u nda në dy pjesë: shteti jugor (i Judës) dhe ai verior (i Izraelit). Nën udhëheqjen e Roboamit në jug u formua shteti i Judës, të cilin pas pesë vjetësh e pushtoi Sishaku, mbreti i Egjiptit, që mori me vete të gjithë thesaret dhe gjërat më me vlerë që i gjeti, bile edhe ato të trashëguara nga Salomoni. Pa dyshim arka ishte njëra nga gjërat më të çmuara që do ta joshte atë.[4] Kjo ngjarje tregon se ata e kanë humbur për herë të dytë Torën. Prandaj, arkës i humbi reputacioni i mëparshëm, për këtë arsye nuk e përmendin në libra, përpos në periudhën e mbretit Josia, përkatësisht pas tre shekujve, kur ky kërkoi nga Levitët (përgjegjësit fetarë) që ta sillnin atë në tempullin që e kishte ndërtuar Salomoni.[5]
– Hebrenjtë pretendojnë se mbreti Josia, i cili erdhi në mbretërinë e shtetit të Judës tre shekuj pas Salomonit (përafërsisht 340 vjet më vonë), para pushtimit babilonas dhe shkatërrimit të tërësishëm të vendit, e rigjeti “librin e ligjit” – Torën. Ky tregim sqaron se izraelitët e kanë humbur njëherë librin e shenjtë, dhe si pasojë e ndikimit të kohës i kanë humbur edhe dispozitat e tij. Është shumë e palogjikshme që tërë këtë kohë të gjatë të kishte qenë Tora e humbur në të njëjtin tempull (më shumë se tre shekuj) – ndërkaq asnjë nga klerikët e mëparshëm të tempullit edhe pse e kërkonin pandërprerë të mos ta gjenin atë, e më në fund kryekleriku Hilkiah e gjeti në të njëjtin tempull![6] Apo -siç shihet qartë- ai vetë e ka shkruar atë, e më pas pretendonte se ai ishte “libri i ligjit të Zotit” – Tora, që t’ua mbushte zbrazëtinë që kishin izraelitët, e të arrinte kënaqësinë e mbretit Josis, ngaqë ai kishte dëshirë dhe tendenca fetare që ta drejtonte popullin sipas ligjit te Zotit! Shkrimet e klerikëve apo rabinëve hebrenj, të cilat më pas i kanë shpallur si shkrime të ardhura nga Zoti, nuk kanë qenë të panjohura, por janë përsëritur shpesh, prandaj Kurani famëlartë, kur flet për ata jo vetëm që e thekson këtë vepër të shëmtuar, por edhe i kërcënon me ndëshkim të rreptë ata që e kanë kryer këtë akt. Allahu xh.sh.thotë:
“Mjerë ata, që me duart e tyre shkruajnë Librin, e pastaj thonë: “Ky është prej Allahut” që me këtë të kenë ndonjë dobi të vogël (materiale). Mjerë për ata nga ajo që kanë shkruar duart e tyre dhe mjerë ata me çka po fitojnë.” [7]
– Njëzetepesë vjet pas mbretit Josisë, në vitin 586, p.e.s. mbretërinë e Judës e pushtoi Mbreti i Kaldeasve (Babiloni) Nabukadnetsari, i cili gati e shkatërroi të gjithë vendin, po ashtu nuk kurseu as Tempullin e Shenjtë duke e shkatërruar tërësisht. Nuk u mjaftua vetëm me kaq, por edhe i robëroi dhe i internoi izraelitët në Babiloni.[8] Të gjithë historianët janë të mendimit se izraelitët në këtë kohë, për shkak të shkatërrimit të përgjithshëm, e kanë humbur për herë të dytë tërësisht Librin e Shenjtë.[9]
– Tubimi i Torës për herë të fundit u bë në konferencën e madhe të Sanhedrinit, pas kthimit të izraelitëve nga syrgjynosja babilonase, që zgjati afro një shekull. Kjo mbledhje, edhe pse kishte shumë anëtarë në përbërjen e saj, prapë ishte e kontestueshme në saktësinë e shkrimit të shenjtë, sepse kishte kaluar një kohë e gjatë që nuk e kishin në duart e tyre origjinalin, e sidomos pasi kishin qenë në robëri, ku kushtet për ruajtjen e tij ishin të papërshtatshme.
Madje, nëse i marrim parasysh edhe humbjet e mëparshme, duket qartë se besueshmëria e Torës është shumë e dobët[10].
4.1. Kritika e kohës moderne
Kritika e kohës moderne, bazuar në metodologjinë e “Kritikës së teksteve dhe literaturës historike”, e cila ka filluar në universitetet gjermane në shekullin e nëntëmbëdhjetë ka arritur në përfundimin se Dhiata e Vjetër dhe ajo e Reja nuk mund të konsiderohen shpallje hyjnore dhe se literatura e tyre nuk është e mbrojtur nga gabimet, pra nuk posedojnë besueshmëri të plotë, po ashtu dyshimi dhe kontestimi në këto tekste janë shumë të pranishëm. Teoria, e cila u bë e njohur si “Teoria e hipotezave dokumentare”, e formuar nga dy gjermanë: Juliu Welhausen (1844-1918) dhe Karl Heinrich Graf, nënkuptojmë se pesë librat që i përshkruhen Moisiut janë shkrime të sajuara nga katër burime të ndryshme, të cilët janë kontradiktore në përmbajtjen e tyre, me prejardhje anonime dhe të shkruara në kohëra me vazhdimësi të ndryshme. Secili nga këta katër burime i nënshtrohet situatës historike, e cila e ka nxjerrë në pah. Prandaj, çdo tekst pasqyron situatën historike në të cilën është formuar ai tekst.
Habia befasuese, sipas teorisë së tyre, qëndronte në shkakun e emërtimit të Zotit me dy emra në pjesët e para të Zanafillës, e që janë: Elohim, dhe JHWH, (Jehova). Po ashtu ndryshimi i qartë i treguar dy herë rreth rrëfimit të krijimit fillestar ndërmjet librit të parë dhe të dytë. Prandaj, ata arritën në përfundime se jo vetëm libri i Zanafillës, por e tërë Dhiata e Vjetër është përpilim i disa autorëve në situata të ndryshme.[11] Orientimi i përgjithshëm ndërmjet studiuesve të historisë dhe krahasimit të feve është se pesë librat – siç kanë ardhur në Dhiatën e Vjetër – nuk janë shpallje hyjnore dhe nuk janë shkruar as nga Moisiu, sepse nuk ekziston asnjë shenjë e tij jashtë transmetimeve të Dhiatës së Vjetër. Ajo, sipas tyre, është një përmbledhje e zakoneve fetare të trashëguara, të cilat kanë formuar lëndën e pare të saj, e sajuar në kohë dhe situata të ndryshme nga elemente kulturore të lashta.
Për më tepër, orientimi reformist hebrenj është unik në atë se, koha e gjatë që ka kaluar në transmetimin e gojëdhënave për këto zakone pa dyshim që i ka dhënë mundësinë depërtimit të mendimeve, përfshirjes së ngjarjeve, sajimit të dispozitave, futjen e shumë poemave në tekstin e Torës, duke shtuar këtu edhe rolin individual që kanë luajtur shkrimtarë të ndryshëm në formimin e Torës, sipas formës që ka sot. Kjo i nxiti këta të fundit që mos t’i përfillin dhe t’i braktisin shumë nga dispozitat e tij (Torës) duke i konsideruar ato si sajime historike që kanë mbaruar dhe janë zhdukur.[12]
4.2. Shembuj praktikë të kritikave ndaj Torës
Nëse i shikojmë disa shembuj të Torës, do ta vërejmë se këto fjalë nuk mund të jenë shpallje hyjnore, pra ta kenë burimin nga Zoti i gjithësisë. Duket qartë se ato janë burime njerëzore, sepse i veshin Zotit cilësi të cilat në realitet janë epitete njerëzore.
4.2.1. Zanafilla
1- Kur flitet në Zanafillë për krijimin e botës theksohet se Zoti i Lartmadhëruar e krijoi botën për gjashtë ditë, ndërsa në ditën e shtatë pushoi. Këto thënie i hasim në këtë mënyrë: “Ndërkaq, ditën e shtatë Perëndia mbaroi veprën që kishte kryer dhe ditën e shtatë u çlodh nga gjithë vepra që kishte kryer. Dhe Perëndia bekoi ditën e shtatë dhe e shenjtëroi, sepse atë ditë Perëndia u çlodh nga gjithë vepra që kishte krijuar dhe kryer”.[13]
Pushimi i Zotit theksohet qartë në këtë tekst, pasi e kaploi lodhja pas gjashtë ditë pune, duke krijuar qiejt dhe tokën, u detyrua të pushojë në ditën e shtatë, e që ishte dita e shtunë. Prandaj, hebrenjtë e shenjtërojnë këtë ditë duke mos bërë asnjë punë, sepse edhe Zoti ka pushuar nga të gjitha veprat e Tij në këtë ditë. Ky pohim nënkupton relativitetin e fuqisë së Zotit, meqë në kohëra të caktuara e kaplon lodhja, siç i kaplon edhe njerëzit. Ndërkaq, në realitet Zoti është larg këtyre vetive, sepse këto janë veti të mangëta që u përkasin krijesave e jo Zotit të gjithësisë.
Kur i shqyrtojmë ajetet kuranore, të cilat e trajtojnë këtë tematikë, vëmë re se Allahu xh.sh. pas krijimit të qiejve e tokës për gjashtë ditë, qëndroi mbi Arshin (Fronin), dhe rregulloi gjendjen. Allahu xh.sh. thotë:
“Vërtet që Zoti juaj është Allahu, i cili krijoi qiejt dhe tokën për gjashtë ditë, pastaj qëndroi mbi Fron; Ai rregullon çdo çështje…” [14]
Kuptimi i qëndrimit apo mbizotërimit të Arshit-Fronit, mund të themi se këtu është vetëm metaforë për pushtetin dhe dominimin e tërë gjithësisë dhe rregullimin e saj, e assesi nuk bëhet fjalë për vend apo drejtim të caktuar.[15] Allahu i Lartmadhëruar thotë:
“… Kursija e Tij (dija-sundimi) ngërthen qiejt dhe Tokën. Dhe Ai nuk e ka të rëndë t’i ruajë ato. Ai është i Larti, Madhështori”.[16]
Ndoshta teksti në Tevratin origjinal para se t’i bëheshin ndërhyrje devijuese ka qenë në të njëjtën formë, siç është në Kuranin fisnik sot, por klerikët kanë kuptuar se qëllimi i “qëndrimit mbi fron” është pushimi i Tij nga lodhja që e ka kapluar.[17] Kurani e potencon në disa vende çështjen e devijimit të Torës nga disa klerikë jahudinj.[18]
Dallimi ndërmjet tekstit të Torës dhe të Kuranit në lidhje me krijimin e botës “Ndërkaq ditën e shtatë Perëndia mbaroi veprën që kishte kryer dhe ditën e shtatë u çlodh nga gjithë vepra që kishte krijuar dhe kryer”[19] në anën tjetër teksti kuranor “e pastaj qëndroi mbi Arsh, Ai e rregullon gjendjen”, qëndron në faktin se pushimi është i panevojshëm për Allahun xh.sh., në të kundërt do t’u përngjante krijesave të Tij. Allahu xh.sh. për këtë shpifje të pabazë, dhe për ta mohuar ngjashmërinë me krijesat e Tij, si dhe për të treguar se fuqia e Tij është absolute thotë:
ôs)s9ur $oYø)n=yz ÏNºuq»yJ¡¡9$# uÚöF{$#ur $tBur $yJßguZ÷t/ Îû ÏpGÅ 5Q$r& $tBur $uZ¡¡tB `ÏB 5>qäó9 ÇÌÑÈ
“Ne i kemi krijuar qiejt, tokën dhe çdo gjë që gjendet midis tyre, për gjashtë ditë, dhe as që na preku lodhja.” [20] Siç shohim, shprehja kuranore mohon çdo mangësi të vetive të meta nga Allahu xh.sh. apo nga çdo ngjashmëri me krijesat e Tij. Shprehja e Tevratit në origjinalitetin e tij, pa dyshim ka qenë i njëjtë me atë kuranor, por më vonë është bërë falsifikimi dhe devijimi në të.
2 – Në librin e Zanafillës përmendet një lumë, që buronte nga Edeni (xheneti) e në të cilin ishin Adami dhe gruaja e tij Eva. Ky lumë ndahej në katër degë, njëra prej tyre emërtohej Pishon, që rrethonte tërë vendin e Havilahut, i cili ishte i llojit të mirë dhe kishte flori. Emri i lumit të dytë ishte Gilon dhe rrethonte tërë vendin e Gushit; emri i të tretit ishte Tigër i cili rrjedh në lindje të Asirisë dhe i katërti ishte Eufrati.[21]
Në këtë tekst vërejmë si vijon:
a). Realiteti e përgënjeshtron tekstin, sepse këta katër lumenj jo vetëm që nuk e kanë të njëjtin burim, por burimet e tyre janë shumë larg njëri-tjetrit.
b). Theksimi se lumi Pishon (Nili) kalon nëpër një vend ku ka flori, nuk përputhet me realitetin, sepse në atë tokë as që gjendet flori.
3 – Ndalimi që Zoti ia bëri Adamit të mos hante nga pema e caktuar, nuk ishte gjë tjetër veçse nga frika se mos Adami do të bëhej rival i Zotit dhe kur Adami e kuptoi këtë nuk iu nënshtrua urdhrit të Zotit, por hëngri nga ajo pemë, e atëherë Zoti tha: “Ja, njeriu u bë si një prej nesh, sepse njeh të mirën dhe të keqen. Dhe tani nuk duhet t`i lejohet të shtrijë dorën e tij për të marrë edhe nga pema e jetës kështu që, duke ngrënë nga ajo, të jetojë për gjithnjë”.[22] Në këtë tekst vërejmë shumë të meta, të cilat ia veshin Zotit të Lartmadhëruar, si: pema është ajo që e ka formuar Zotin, sepse po të hante Adami nga ajo pema e jetës ai do të bëhej zot; frika e Zotit se do të bëhej edhe një zot i ngjashëm me të, po qe se dikush do të arrinte të hante nga ajo pemë, menjëherë do të shndërrohej në zot, pra mundësia e ekzistimit të shumë zotave.
4 – Ky libër deklaron se Zoti ka djem, të cilët u joshën nga vajzat e njerëzve, u martuan me to dhe lindën fëmijë! “Kur njerëzit filluan të shumohen mbi faqen e dheut dhe atyre u lindën vajza, djemtë e Perëndisë panë që vajzat e njerëzve ishin të bukura, dhe i morën për gra të gjitha ato që i zgjodhën vetë. Dhe Zoti tha: “Fryma ime nuk do të hahet gjithnjë me njeriun, sepse në shthurjen e tij ai nuk është veçse mish; ditët e tij do të jenë, pra, njëqindenjëzet vjet”. Kishte gjigantë mbi tokë në ato kohë, madje edhe më vonë, kur bijtë e Perëndisë iu afruan bijave të njerëzve dhe këto u lindën atyre fëmijë. Ata janë heronjtë që jetuan në kohët e lashtësisë, janë njerëzit e famshëm të këtyre kohëve. Dhe tani Zoti pa që ligësia e njerëzve ishte e madhe mbi tokë dhe që tërë synimet e mendimeve të zemrës së tyre nuk ishin gjë tjetër veçse e keqja në çdo kohë. Dhe kështu Zoti u pendua që kishte krijuar njeriun mbi tokë dhe u brengos për këtë në zemër të vet.”[23]
Në këtë tekst shohim qartë disa shpifje që kanë bërë sajuesit e Torës për Zotin xh.sh. siç janë:
- a) – Zoti ka djem dhe djemtë e tij martohen me vajzat e njeriut. Kjo është një shpifje e tmerrshme ndaj madhërisë së Allahut xh.sh. Disa e kanë mbrojtur këtë thënie duke e komentuar se ata janë melaqet (engjëjt)! Mirëpo, siç e dimë, melaqet nuk martohen.
- b) – Përcaktimi i afatit të jetës së njeriut, që njeriu mos të jetojë më shumë se njëqindenjëzet vjet. Megjithëse më pas, po në këtë libër, hasim se si Semi, i biri i Noeut (h. Nuhut a.s.), jetoi gjashtëqind vjet, Arpakshadi, i biri i Semit jetoi katërqindetridhjeteshtatë vjet, ndërsa Shelahu, i biri i Arpakshadit jetoi katërqindetridhjetetre vjet etj.[24]
- c) – Pendimi i Zotit për faktin se i kishte krijuar njerëzit; a thua se Zoti nuk do ta dinte se çfarë do të shkaktonin njerëzit kur Ai i krijoi ata. Me këtë ata ia veshin Zotit mungesën e diturisë. Ndërsa Kurani famëlartë na tregon se kur Allahu xh.sh. krijoi h. Ademin a.s. edhe melaqet e dinin se ai do të bënte keq në tokë, në bazë të konstruktit që e kishte ai. Pra, nëse melaqet kishin arritur ta dinin këtë çështje, vallë a do të ishte e panjohur për Atë që e krijoi h. Ademin a.s.!?[25]
4.2.2. Eksodi (Dalja)
1 – Në këtë libër Zoti cilësohet me injorancë, dhe se ai ka nevojë për një udhëzues. “Atë natë unë do të kaloj nëpër vendin e Egjiptit dhe do të godas çdo të parëlindur në vendin e Egjiptit, qoftë njeri apo kafshë, dhe do t`ua jap hakun gjithë perëndive të Egjiptit. Unë jam Zoti. Dhe gjaku do të jetë për ju një shenjë mbi shtëpitë ku ndodheni; kur unë të shoh gjakun do të kaloj tutje dhe nuk do të ketë plagë mbi ju për t`ju zhdukur, kur të godas vendin e Egjiptit”.[26]
Ky paragraf na paraqet pamundësinë e Zotit për t’i dalluar shtëpitë e izraelitëve, përpos në qoftë se shtëpitë e tyre janë të veçuara me ngjyrë gjaku, përndryshe edhe ata do të pësonin nga i njëjti ndëshkim bashkërisht me egjiptianët.[27]
2 – Zoti e urdhëroi Moisiun që të kërkonte nga izraelitët t’i grabisnin egjiptianët. “Tani foli popullit në mënyrë që çdo burrë t`i kërkojë fqinjit të tij dhe çdo grua fqinjës së saj sende argjendi dhe ari”. Pra – sipas tyre – grabitja u bë me urdhrin e Zotit, si dhuratë për izraelitët, sepse: “Zoti e bëri popullin të ketë hir në sytë e egjiptianëve; edhe Moisiu gëzonte konsideratë të madhe në vendin e Egjiptit, në sytë e shërbëtorëve të faraonit dhe në sytë e popullit.”[28] “Dhe bijtë e Izraelit bënë ashtu siç i kishte thënë Moisiu dhe u kërkuan egjiptianëve sende argjendi, sende ari dhe rroba; dhe Zoti bëri që egjiptianët ta shikonin me sy të mirë popullin dhe t`ia jepnin atë që kërkonte. Kështu i zhveshën egjiptianët.”[29] Vallë, çfarë besimi është ky kur ia vesh Zotit urdhrin për të keqe!? Apo çfarë zoti është ai që urdhëron kështu!? Në realitet Zoti urdhëron për të mirë dhe ndalon nga e keqja.[30] Madje, Kurani famëlartë ia mohon Lartmadhërisë së Tij një urdhëresë të tillë, kur thotë:
“Kur bëjnë një vepër të shëmtuar, thonë: “I kemi gjetur prindërit tanë që i bënin, por edhe Allahu na ka urdhëruar kështu!” Thuaj: “Allahu nuk urdhëron të bëhen vepra të pahijshme! Përse thoni për Allahun atë që nuk e dini?” [31]
4.2.3. Levitiku
1 – Një nga shembujt më të rëndësishëm në këtë libër është kërcënimi i tepërt që Zoti ua bën izraelitëve, në qoftë se ata nuk i zbatojnë ligjet. Këtu shihet qartë se kërcënime kaq të ashpra e të tepërta vijnë nga vetë sajuesit e Torës.[32]
2 – Në këtë libër paraqiten flijime të tepërta që duhen bërë për shlyerjen e mëkateve, por këto përherë duhen bërë në prani të rabinëve. Këtu haptas kemi të bëjmë me interesin material të klerikëve fetarë dhe shpërdorimin e pozitës së tyre, duke e shfrytëzuar fenë për interesa të ngushta materiale.[33]
3 – Një nga dispozitat e shumta që janë theksuar në këtë libër është ajo e lehonave. Në qoftë se një grua lind djalë, ajo nuk do të jetë e pastër për dyzet ditë, ndërsa në qoftë se lind vajzë për tetëdhjetë ditë. Mirëpo, në të dyja rastet ajo nuk mund të pastrohet derisa të paraqesë përpara priftit një qengj, e nëse atë nuk e ka, mjafton që të paraqesë dy pëllumba.[34] Ndërsa gruaja me menstruacione është e papastër shtatë ditë dhe çdo gjë që prek ajo ndotet, e për t’u pastruar edhe ajo ditën e tetë duhet të paraqesë dy pëllumba për flijim.
4.2.4. Numrat
1 – Në këtë libër Zoti paraqitet në mënyrë të personifikuar si re dhe zbret para tendës.[35]
2 – Gjithashtu këtu haset rebelimi i Aronit dhe motrës së tij Miriamit, për shkak të martesës së Moisiut me një grua etiopase. Mënyra e kundërshtimit paraqitet e vrazhdë dhe me një dozë zilie. Ata të dy thonë: “Mos vallë Zoti ka folur vetëm me anë të Moisiut? A nuk ka folur ai edhe nëpërmjet nesh?”[36] Zoti u hidhërua me ta nga kjo sjellje dhe Miriamin e goditi me sëmundjen e lebrës[37] duke e shndërruar në ngjyrë të bardhë si bora.[38] Shohim se as vëllai e as motra e h. Musait a.s. nuk shpëtuan pa iu veshur vetitë e zilisë, protestës, rebelimit dhe egoizmit.
3 – Po ashtu në këtë libër hasim rebelime të tjera të izraelitëve kundër Moisiut dhe Aronit të cilën e udhëhiqte Koreu etj.[39]
4.2.5. Ligji i përtërirë
1 – Ky libër ka të bëjë më së shumti me ligje, por gjithmonë duke bërë dallime të sjelljeve të izraelitëve ndërmjet vete dhe me të huajt. “Nuk do të bësh dëshmi të rreme kundër të afërmit tënd. Nuk do ta dëshirosh gruan e të afërmit tënd, nuk do ta dëshirosh shtëpinë e të afërmit tënd, as arën, as shërbëtorin, as shërbëtoren, as kaun, as gomarin dhe asnjë send që janë pronë e tij”.[40] Sipas këtij teksti, këto vepra të shëmtuara nuk bën të bëhen vetëm me të afërmit, ndërsa, sipas kuptimit të kundërt, me të huajt janë të lejuara. A s’është për t’u habitur se si Zoti lejon të keqen ndaj njerëzve të tjerë!
2 – Pastaj radhit dispozitat e tjera që kanë të bëjnë me luftën dhe dallimin ndërmjet popujve të largët dhe atyre fqinjë. Popujve të largët mjafton t’u vriten vetëm burrat, kurse gratë, fëmijët dhe pasuria mbeten plaçkë lufte. Ndërsa për popujt fqinjë ky libër urdhëron që të vriten që të gjithë me radhë burrat, gratë, fëmijët, madje edhe kafshët dhe “…do të vendosësh shfarosjen e plotë të tyre”.[41]
3 – Ndër ligjet e tjera që pasojnë, e që haptas janë të sajuara, është kamata dhe interesi, i cili është i ndaluar ndërmjet izraelitëve, por i lejuar me të huajt: “Vëllait tënd nuk do t`i japësh hua me kamatë: interes për të holla, interes për ushqime ose çfarëdo gjë tjetër që huazohet me interes. Të huajit mund t`i japësh hua me kamatë, por jo vëllait tënd, me qëllim që Zoti, Perëndia jote, të të bekojë në të gjitha gjërat mbi të cilat do të vësh dorë në vendin ku je duke hyrë për ta pushtuar”.[42]
4 – Nga faktet e qarta të falsifikimit të këtij libri është tregimi për vdekjen e Moisiut dhe varrimit të tij. “Kështu Moisiu, shërbëtori i Zotit, vdiq aty, në vendin e Moabit, sipas fjalës së Zotit. Dhe Zoti e varrosi në luginën e vendit të Moabit, përballë Beth-Peorit; dhe askush nuk e ka mësuar deri më sot vendin e varrit të tij.”[43] Dhe më pas zëvendësimin e Jozeut, “Atëherë Jozueu, bir i Nunit, u mbush me frymën e diturisë, sepse Moisiu kishte vënë duart mbi të; e kështu bijtë e Izraelit iu bindën atij dhe vepruan ashtu si e kishte urdhëruar Moisiun Zoti”[44].
Vallë, si ishte e mundur që shpallja (zbulesa) t’i zbriste Moisiut e t’i tregonte atij për vdekjen dhe mënyrën e varrimit të tij, si dhe për atë se kush do ta zëvendësonte atë?! Sikur mos të kishte asnjë fakt tjetër se Tora është falsifikuar dhe sajuar nga dora e njerëzve të caktuar do të mjaftonte vetëm ky argument.[45]
Dr. Zija Abdullahu
………………………………………………………………………….
[1] Shiko: për tregimin e Torës dhe të arkës: I Samueli: 4-7.
[2] Shiko: II Samuelit: 6: 1 e më pas.
[3] Shiko: I Mbretërve: 8: 1 e më pas.
[4] Shiko: I Mbretërve: 14: 22-29, dhe II i Kronikave: 12: 1-13.
[5] Shiko: II Kronikave: 35: 3-6.
[6] II Mbretërve: 22: 8-13.
[7] 2-Bekare: 79.
[8] Shiko: II Kronikave: 36: 17-20.
[9] Shiko gjerësisht: Dr. Su’ud Abdul Aziz El-Halef, “دراست في الأديان اليهودية والنصرانية” (Studime në fe, jahudizmi dhe krishterizmi), f. 78-93; gjithashtu shiko po aty, f. 166-188, për mospajtimet, kontradiktat, ndërprerjen e zinxhirit të transmetuesve dhe përmbajtjen e besimeve të kota dhe besëtytnive.
[10] Dr. Urfan Abdulhamid Fet-tah, “اليهودية عرض تاريخي” (Jahudizmi, prezantim historik ), f. 145.
[11] T. Patrick Bruke: The Major Religions; An introduction with texts, (Blackweel, 1996), p. 200. Sipas: Dr. Urfan Abdulhamid Fet-tah,”اليهودية عرض تاريخي” (Jahudizmi, prezantim historik ), f. 145-146.
[12] Po aty, f. 149; Për kritikat ndaj Dhiatës së Vjetër gjatë historisë shiko gjerësisht: Grup autorësh, “Biblijska teologija starog i novog zavjeta” (Teologjia biblike e Besëlidhjes së Vjetër dhe të Re”, f. 57-100, brenda librit: “Judaizam”, përgatitur nga dr. Reshid Havizoviç, Fakul. i Shkencave Islame, Sarajevë, 2005.
[13] Zanafilla: 2: 2-3.
[14] 10-Junus: 3.
[15] Për më gjerësisht shiko komentimin e Taberiut në lidhje me ajetin e lartpërmendur.
[16] 2-Bekare: 255.
[17] Dr. Safvet H. Mubarek,”مدخل لدراسة الأديان” (Hyrje në studimin e feve), f. 96.
[18] Shiko Kuranin fisnik: 4-Nisa: 46; 5-Maide: 13, dhe 46.
[19] Zanafilla: 2: 2.
[20] 50-Kaf: 38.
[21] Zanafilla: 2: 11-14.
[22] Po aty: 2: 22.
[23] Po aty: 6: 1-6.
[24] Shiko: Po aty: 11: 10-17.
[25] Shiko: 2-Bekare: 30.
[26] Eksodi: 12: 12-13.
[27] Shiko po aty: 12: 22-23.
[28] Po aty: 11: 2.
[29] Po aty: 11: 2.
[30] Shiko: 16-Nehl: 90.
[31] 7-E’araf: 28.
[32] Shiko: Levitiku: 26: 14-34.
[33] Shiko: Po aty: 3-9.
[34] Shiko: Po aty: 12.
[35] Numrat: 12: 5.
[36] Po aty: 12: 2.
[37] Lebrosa: Sëmundje e rëndë ngjitëse, që shfaqet në lëkurë me puçrra e me leskra dhe që dalëngadalë e kalb mishin dhe e bën të bjerë copa-copa. [“Fjalor i gjuhës së sotme shqipe” f. 957].
[38] Shiko: Numrat: 12: 10.
[39] Shiko: Numrat: 13.
[40] Ligji i Përtërirë: 5: 20-21.
[41] Po aty: 20: 17.
[42] Po aty: 23: 19-20.
[43] Po aty: 34: 5-7.
[44] Po aty: 34: 9.
[45] Shiko për më tepër për kontradiktat, shpifjet ndaj Zotit, pejgamberëve, melaqeve dhe ligjit të Zotit në përgjithësi: Ibën Hazem Edh-Dhahiri”الفصل في الملل و الأهواء والنحل” ,, (Vendimi mbi fetë, doktrinat dhe tendencat e tyre), v. I, f. 290-329; Dr. Maurice Bucaille”, Bibla, Kura’ni dhe Shkenca, f. 41-74, Gjakovë, 1997; Dr. Ahmed Shelebi,” اليهودية” , (Jahudizmi), f. 251-264,
