Bibla dhe Kurani Studime Komperative
Dr. Aslam Abdullah
Disa vite më më parë revista Atlanta botoi një artikull që sfidonte vërtetësinë e Kuranit. Ndërsa muslimanët intelektualë dhe aktivistë hoqën dorë nga sulmi pasi e konsideruan si naiv dhe të pavërtetë, revista Minaret dhe Muslim Observer botoi disa artikuj të gjatë duke analizuar artikullin e revistës Atlanta pikë për pikë. Gazetat përfunduan se sulmet mbi legjitimitetin e Kuranit ishin pjesë e strategjisë afatgjate të ngritur nga ambientin akademik perëndimor të ndërtuar në ambientin politikisht të ngarkuar akademik perëndimor të shkencave empirike. Disa muslimanë intelektualë qeshën me hipotezat, duke argumentuar se muslimanët nuk duhet të përfshiheshin në këtë debat.
Qysh prej asaj kohe, mbi 50 artikuj janë shfaqur në gazetat dhe revistat amerikane duke e përshkruar Kuranin si dokument mashtrues fetar. Njëri prej tyre është edhe artikullli më i fundit në gazetën Newsweek. Argumenti i paraqitur në artikull është po ashtu përparim i Fabulave të të Vjetërve?; Folklori në Kuran dhe shkrimi i shenjtë si dehje gojore: Bibla si Folklor. Shkruar nga Alan Dundes (Rowman & Littlefield Publishers, Inc.). Argumenti i artikullit të Newsweek, i titulluar “Sfidimi i Kuranit”,vërtitet rreth një premise të vetme që nxit idenë se Kurani është një dokument historik dhe jo një shpallje e hyjnore –ashtu siç pohohet nga Kurani.
Kurani dhe Shkrimet e tjera.
Arsyeja për këtë argument është i thjeshtë; nëse shkatërrohet idea e origjinës hyjnore të Kuranit, atëherë shkatërrohet i tërë themeli islam. Kësisoj, muslimanët do të bëheshin skeptikë rreth burimit të tyre udhëzues dhe nuk do të vazhdonin të respektonin më tekstin e tyre hyjnor, siç ata kanë vepruar për shekuj me rradhë. Në kohët e hershme, të ashtuquajturit dijetarë jo muslimanë të Kuranit bënë disa argumentime sfiduese për vërtetësinë e tij. Mes akuzimeve kryesore ishin se ai Kurani është një libër i shkruar nga Profeti Muhammed, apo një shkrim i kopjuar nga Testamenti i Vjetër apo i Ri e lexuar nga Hadixha bint Haulid, (gruaja e Profetit) apo një dokument i përpiluar nga dijetarë muslimanë për gjatë një periudhe 300 vjeçare, apo një shkrim që ishte i përpiluar fshehtazi në Vatikan për t’u shpërndarë tek Profeti përmes misionarëve të krishterë në Arabi, apo një libër që u përpilua në kohën e Kalifit të tretë Othmanit.
Sulmi më i fundit i kapërceu gjithë trillimet dhe skepticizmin e mëparshëm. Newsweek, në një artikull argumenton duke cituar një dijetar Gjerman se Kurani nuk ishte shpallur në arabisht, por ishte shkruar në një gjuhë të përafërt me Armenishten. Ishte një argumentim i çuditshëm, i cili nuk mund të merrej seriozisht nga ata, që dinë të vlerësojnë objektivitetin dhe ndershmërinë. Ekzistojnë arsye të shumta për të hedhur poshtë pikëpamjen e paraqitur nga Newsweek.
Autenciteti i një libri varet në vërtetimin e tij nga ai që është autori i tij ose që e ka rrëfyer atë. Për shembull, rreth 15 vjet më parë, një dijetar gjerman prentendonte se kishte bërë një zbulim tronditës, kur ai botoi atë çka ai e titulloi ‘Ditaret e Adolf Hitlerit.’ London Times botuan fragmente nga ditari, duke e përshkruar atë si historinë më sensacionale a të bujshme të shekullit. Pak muaj më vonë, u vërtetua përfundimisht se ditari ishte një trill dhe se ishte shkruar nga autorë anonimë. Argumenti kryesor përparoi në kundërshtimin e librit që ishte diçka që askush nuk e dinte rreth tij, madje as përkrahësit më të afërt të Hitlerit. Mbi të gjitha, ai kurrë nuk pranoi apo ta dërgonte atë tek dikush. Nëse libri apo shkrimet i atribuohet një individi—si autor apo burin i rrëfimit—mblidhet dhe verifikohet gjatë jetës së rrëfuesit apo autorit, atëherë vërtetësia e tij mund të merret si vlerë e vërtetë. Përndryshe, dyshimi do të mbetet në mendjet e lexuesve për sa i përket origjinës apo përmbajtjeve të librit.
Mes gjithë librave fetarë që ekzistojnë sot, Kurani është libri i vetëm që ka privilegjin e të qenurit i përpiluar dhe i miratuar nga Profeti, të cilit iu zbrit shpallja. Azvesta, libri i Zjarrputistëve, u përpilua 1.500 vjet pas vdekjes së autorit. Hindu Vedas u shkruan qindra vjet pas vdekjes së dijetarëve, të cilët ishin përshkruar si autorët e tyre. Ramajana u përcoll gojarisht derisa u shkrua, 1.600 vjet pas ngjarjes. Bagdad Gita ishte në mendjet e njerëzve për qindra vjet para se të fillonte të shkruhej. Testamenti i Vjetër u përpilua nga më shumë se 40 autorë. Një vështrim i përciptë në disa fakte kryesore sugjerojnë se morri ca kohë që Bibla të shfaqej si një version përfundimtar i shkrimeve. Bibla përfshin 66 libra, të ndarë midis Testamentit të Vjetër dhe të Ri. Megjithatë disa besime të krishtera besojnë se ka 73 kapituj. Mbi 40 autorë të ndryshëm nga të gjitha sferat e jetës e shkruan Biblën: barinj, fermerë, bërësa tendash, fizikantë, peshkatarë, priftërinj, filozofë dhe mbretër. Profeti Musa trasmetohet se ka shkruar pesë librat e parë të Biblës, të referuara si Pentateuku; themelimi i Biblës. Apostulli Pal shkruajti 14 libra (më tepër se gjysmën) e Testamentit të Ri. Për plotësimin e shkrimeve morri gati 1.500 vjet. Bibla u shkruajt gjatë një periudhe 1.500 vjeçare, rreth vitit 1.450 p.e.s (kohën e Musës) deri në 100 e.s. Shumë dijetarë janë dakord se ‘Jobi’ është libri më i vjetër në Bibël, i shkruar nga një israelit i panjohur rreth 1.500 p.e.s. të tjerat duke përfshirë edhe atë të ‘Pentateukut’ (pesë librat e parë të Biblës) janë librat më të vjetër në Bibël, të shkruar midis 1.446 dhe 1.406 p.e.s. Libri i Malakias u shkrua rreth 400 vjet p.e.s.
Libri i Zbulesës është libri më i ri i Testamentit të Ri, i shkruar rreth vitit 95 e.s. Bibla u shkrua në tre gjuhë: hebraishte, armenishte dhe koine greke. I tërë Testamenti i Ri siç ne e njohim atë sot u pranua në vitin 375 e.s. Testamenti i Vjetër kishte qenë i pranuar më parë si një tekst i shenjtë, shumë kohë para ardhjes së krishtit. Dorëshkrimi thuajse më i vjetër, i plotë i Biblës tashmë ekziston në Kodeksin e Vatikanit, i cili daton qysh prej gjysmës së parë të shekullit të katërt. Është i vendosur në librarinë e Vatikanit në Romë. Fragmente të tjera më të vjetra të Biblës ekzistojnë, megjithatë –një copëz e vogël e Biblës së Gjonit u gjet në Egjipt, duke datuar para fillimit të shekullit të dytë. (Gjenden aktualisht në Librarinë Rajmond në Mançester, Angli.) Këto fakte rreth Biblës sigurojnë një provë autentike të formatit të shkruar disa qindra vjet pas ikjes së autorëve të tyre.
Në anën tjetër, Kurani është shkrimi i vetëm hyjnor, që u përpilua gjatë jetës së Profetit, i cili sipas Kuranit ishte marrësi i tij. Vetëm tre ishin që e dinin mesazhin e Kuranit para se ai t’i shqiptohej njeriut : Zoti, engjëlli Xhibrail dhe Profeti Muhammed. Në burimet historike të pranuara nga muslimanët, engjelli Xhibrail ishte lidhja midis Hyjnores dhe Profetit. Profeti do të merrte shpalljen dhe do ta përsëriste pas Xhibrailit, i cili do t’a mësonte në mendjen e tij dhe pastaj do t’a shqiptonte atë tek njerëzit dhe do t’i udhëzonte ata për t’a shkruar, pasi ai vetë nuk kishte mundësi të lexonte apo të shkruante.
Nga dita që ai morri shpalljen e parë deri sa ndërroi jetë, gjithçka që Profeti Muhammed merrte nga shpallja, i thuhej edhe popullit, të cilët e mësonin përmendësh në mendjet e tyre si dhe e shkruan në materiale të mundshme për shkrim. Në kohën kur Profeti ndëroi jetë, Kurani ishte tashmë i shkruar në formën e një libri nga fillimi deri në fund. Transmetohet se Profeti a.s. e ka aprovuar Kuranin pasi e ka dëgjuar atë nga burra dhe gra, të cilët e kishin memorizuar dhe shkruar atë. Një kopje e këtij Kurani ishte nëduart e gruas së tij Hafsa bint Omar. Si rrjedhim, kjo përdorej si kopja kryesore për bërjen e dublikime gjatë kohës së Kalifit të Ebu Bekrit, Omarit, Othmanit dhe Aliut. (Shih kapitullim mbi Kuranin në Sahih el Buhari dhe Sahih Muslim).
Disa versione muslimane të historisë së përpilimit siç përmenden në Sahih Buhari dhe Sahih Muslim siguron informacion se Kurani u përpiluar në formën dhe formatin që ne shohim sot në kohën e Kalifit Ebu Bekr dhe Othmanit. Në fakt, një përshkrim i tillë thotë se kur Omari e pyeti kalifin e parë për autorizimin e përpilimit të Kuranit, ai refuzoi duke thënë, se pse duhej të bënte diçka që vetë Profeti nuk e bëri (Sahih Buhari). Po ashtu, një tjetër version pretendon se kalifi i tretë Othmani caktoi një komision prej 6 personash për të përpiluar Kuranin, pasi ekzistonin kopje të ndryshme të Kuranit të paraqitura në pjesë të ndryshme të botës.
Këto dy versione kërkojnë shqyrtim më të thellë mbi bazat e shume transmetimeve të tjera që janë përmendur në shumë libra të hadithit. Së pari, të dy njësimet asnjëherë nuk thonë se Kuranin nuk e përpiloi Profeti. Së dyti, të dy versionet nuk i referohen trasmetimeve të tjera në librat e hadithit duke përfshirë Buhariun dhe Muslimin që bindshëm vërtetojnë se i tërë Kurani, siç është sot, u përpiluar në kohën e Profetit. Ajo çka përshtjellohet në këto transmetime, është dallimi midis‚ “përpilimit” dhe “kopjimit”. Ndërsa Kurani u përpilua në kohën e Profetit, kopjimi në shkallë masive e Kuranin filloi zyrtarisht në kohën e Kalifit Ebu Bekr. Gjatë jetës së Profetit, disa prej shokëve të tij kishin komplete të plota të ajeteve kuranore, të cilat ata i kishin sistemuar sipas programimit të leximit të tyre bashkë me shënimet e veta të tyre. Disa ishin të plota dhe të tjerat jo.
Megjithatë, ishte në kohën e kalifit të Ebu Bekrit, ku u bë një kopje zyrtare e Kuranit e mbështetur nga kopja kryesore që ishte me Hafsa bint Omar. Shumë libra të hadithit (tradita dhe thëniet e Proftit) përmendin se ato të cilët ishin përgjegjës për kopjimin e Kuranit nga kopja origjinale, pastaj e kthyen atë tek Hafsa pas sigurimit të vërtetësisë të shkrimeve më të fundit të dublikuara. Disa historianë dhe shkrimtarë të hershëm muslimanë u përpoqën madje të numëronin numrin e kopjeve të Kuranit që u shpërndanë në pjesë të ndryshme të botës në kohën e Kalifit të dytë, Omarit. Është e mundur që disa njerëz mund të kenë bërë kopje nga kopjet gjatë asaj kohe. Kësisoj kur kalifi i tretë, Othmani pyeti një grup dijetarësh të Kuranit për t’i rishikuar kopjet e shkruara ekzistuese, nuk është habi, që ai mund të ketë gjetur mospërputhje. Si rrjedhim, ai u kërkoi njerëzve t’i hidhnin kopjet jo autentike që ishin në qarkullim, dhe të përdornin vetëm ato që përputheshin me Kuranin origjinal.
Kështu Kurani qëndron shkrimi i vetëm që u përpiluar gjatë jetës së Profetit, i cili e morri atë drejtpërdrejt nga burime hyjnore. Është ky fakti që shumë dijetarë kërkojnë të sfidojnë. Skeptikë rreth origjinës hyjnore të Kuranit, ata kundërshtojnë premisën se Zoti i foli njerëzimit dhe dërgoi engjëllin e Tij të besuar për të komunikuar mesazhin eTij te të dërguarit e Tij duke përfshirë të dërguarin e fundit, profetin Muhammed.
Ata nuk e pranojnë atë pasi kjo nuk mund të provohet empirikisht. Ata nuk mund të vërtetojnë empirikisht vendodhjen e Zotit apo të Engjëllit Xhibrail. Kësisoj debatojnë se e tërë historia rreth origjinave të Kuranit është e trilluar. Por sulmi mbi Kuranin nuk vjen vetëm nga shekullaristët apo empiricistët. Por gjithashtu vjen edhe nga dijetarët e krishterë dhe hebrenjë, fetë e cilëve varen në nocionin e një ekzistence të Zotit dhe mesazhi i Tij i shpallur tek të dërguarit e Tij të zgjedhur. Ndërsa ata pranojnë origjinën hyjnore të Testamentit të Vjetër dhe të Ri, ata nuk kanë dëshirë t’i japin Kuranit të njëjtë status. Mjafton të thuash se argumentimi i tyre nuk është as fetar, as historik, apo akademik. Më mirë mund të përshkruhej si paragjykim dhe trillim.
Ajo çka ata nuk kuptojnë është se nëse origjina hyjnore e Kuranit dhe vërtetësia e mesazhit të tij janë në pyetje apo të refuzuara, atëherë vetë origjina e tyre fetare është në dilemë.
www.vizion-islam.com
