Mišljenja poznatih ličnosti oko Doktrine Trojstva

Senad Maku

Tokom obrade ovoga rada vidjeli smo kako iz historijskog ugla tako i iz same Biblije, jedno poricanje doktrine Trojstva, dok, Isus se smatra kao poslanik, čovjek, a ne Bog, dokazivajući to sa veliki broj bibliskih i kur’anskih dokaza. U nastavku prikazati ćemo mišljenja i stavove hrišćanskih teologa, zatim, drugih različitih ličnosti i njihova djela koja poriču ovu doktrinu, i dokazavši da Isus nije sveto stvorenje nego da je ljudsko stvorenje i da je poslanik kao i svi drugi poslanici. Također, obratiti ćemo se različitim poznatim svjetskim enciklopedijama vezano za ovo:

• Nova katolička enciklopedija je mišljenja, da doktrina Trojstva nije bila poznata kod starih hrišćana, i postavljena je u posljednjoj polovini IV. vijeka.[1]
• U jednom od teoloških rječnika na latinskom jeziku, koji je plod rada više od 114 specijalista različitih hrišćanskih fakulteta, o realnosti svega spomenutog ističu: “Trebamo konstantovati, da dokazima Trojstva, ne treba se obratiti velika pažnja u savremenom hrišćanskom životu. Najškolovaniji vjernici [eklezisti i specijalisti], temeljito upoznati s ovim, ne mogu sakriti neku vrstu poteškoće pred doktrinom koju istinski cijene. […] I nastavljaju samo ponavljati da je Trojstvo istinito i temelj vjere, ali nije teško shvatiti da nije istinito i temelj ubjeđenja većine hrišćanskih vjernika. Možemo se usuditi reći da hipoteza Trojstva je nešto što je obrisano iz zajedničke savesti vjerovanja, koja preživljava, inače je moneteizam oslabljen u hrišćanstvo[…] monoteizam ,koji se ne razlikuje i koji karakteriše većinu “vjernika” […] i ovo može odvesti hrišćanstvo u krizu identiteta, koja otvara mogućnosti pojavljivanja ateizma”.[2]
• Annold Meyer, profesor teologije na Univerzitetu u Cirihu, kaže: “Ako pod hrišćanstvom podrazumijevamo vjerovanje u Hrista, kao nebeskog Sina Boga, koji nije pripadao ljudima ovoga svijeta, koji je živio podjednako i u slavi sa Bogom, koji se spustio sa neba na zemlju i pretvorio se u ljudskost i uzeo oblik čovjeka preko nevine Marije kako bi otkupio grijehe čovječanstva žrtvovavši sebe, koji se zatim probudio iz mrvih i ustao na desnoj strani Boga kao Gospodar svoga naroda koji je u njega povjerovao; koji sluša njihove molitve; brani ih i predvodi; i koji živi i radi lično sa svakim od njih; koji će se ponovo vratiti kako bi presudio svijetu; i uništi sve Božije neprijatelje i uzeti će svoj narod sa sobom u kući nebeskog svjetla i tako će oni postati dio njegovog tijela – ako je ovo hrišćanstvo, onda takvo hrišćanstvo je osnovao Sveti Pavle, a ne naš Bog!”[3]
• Biblijski rječnik “The Illustrated Bible Dictionary” tvrdi: “Riječ – “Trojstvo” se ne nalazi u Bibliji … formalno, za nju nije bilo mjesta u crkvenoj teologiji sve do IV. vijeka”.[4]
• Andrews Norton, u jednoj od svojih knjiga kaže: “Možemo slijediti historiju ove doktrine i izučiti njen izvor ne zbog hrišćanstva nego zbog platonske filozofije … Trojstvo nije doktrina Trojstva i njegovih apostola, nego prevara platonskih škola, koje su se pojavile kasnije.”[5]
• “Hrišćanska crkva nije preuzela doktrinu Trojstva iz Biblije, baš suprotno, na silu žele imponirati njihovu teologiju, više od 700 godina, koja nije ništa drugo nego li želja kako zapravo Bog izgleda, pomiješavši ga sa grčkom filozofijom, sa izmišljenim vjerama Vavilonaca i njihovom ličnom interpretacijom Biblije.”[6]
• U enciklopediji Britanika, u podnaslovu “Trojstvo”, piše: “Niti riječ Trojstvo niti slična njoj, ne mogu se naći u Novom Zavjetu, niti Isus niti iko od njegovih sljedbenika nisu imali namjeru suprostaviti se zakonu Starog Zavjeta:“Čuj, Izraelu: Gospod je Bog naš jedan jedini Gospod.” (Ponovljeni Zakon, 6:4) Doktrina trojstva je postepeno nastajala tokom vijekova i kroz puno
  kontroverza …”[7]
• Ne postoji nijedan dokaz, koji će potvrditi, da su autori Starog Zavjeta razmišljali, pa čak i nadaleko o postojanju trojade unutar svetosti.
  Ne posedujemo nijedan tekst, koji eksplicitno i bez suprostavljanja dokazuje postojanje Trojstva u Starom Zavjetu. Za Jevreje doktrina Trojstva je ta , koja sadrži klevete o Bogu. Oni misle da ova doktrina, parča Boga na tri druga dijela, podjednako vrijedna. Tokom vijekova je stvorila udaljenost među hrišćanima i Jevrejima i tako otežala dijalog među ovim religijama. Po njihovom mišljenju ova je doktrina bila sasvim nepoznata poslanicima i Božijim ljudima, koji su bili poslanici u lancu Izraela, pa čak, do te mjere, da je u suprotnosti sa njihovim učenjima, i stoga je neprihvatljiva. [8]
• Napoleon Bonaparta je rekao: “Musa (Mojsije), je sa objavljenom božijom vjerom poslan svome narodu, Isa (Isus) rimskom svijetu, dok Muhamed, s.a.v.s., čitavom svijetu. Arabija je bila paganska zemlja. Šest vijekova nakon Isaa, a.s, dok Muhammed, s.a.v.s., je upoznao svijet sa vjerovanjem u Jednog Jedinog Boga, koji je Bog Ibrahima, Musaa i Isaa, a.s., Arijevci i druge različite sekte, zbuniše svijet  doktrinom Trojstva: Ocu, Sinu i Svetome Duhu. Vidimo da je Muhammedu objavljeno da je Bog Jedan, dok, Trojstvo prisiljava ideju mnogoboštva.”.[9]
• U jednoj od poznatih religijskih enciklopedija možemo vidjeti: “Teolozi se slažu da u Starom Zavjetu ne postoji jasna doktrinu o Trojstvu.”.[10]
• Jedan od poznatih rječnika tvrdi: “Sveto Trojstvo od strane Crkve se definiše kao vjerovanje u Boga sa tri ličnosti, koji su jednake prirode. Ovo vjerovanje , definisano na ovaj način, je postignuto samo u IV. i V. vijeku naše ere, i kao takvo se ne može smatrati kao jasno ili kao zvanično biblijsko vjerovanje”.[11]
• Joseph Priestly (1871.):“Ako je istina, zašto doktrina Trojstva nije obljavljena u sasvim otvorenom obliku i definitvno određena, pa makar u Novom Zavjetu, onako kako je razrađena kao jedinstvana doktrina Trojstva u Starom i Novom Zavjetu? I zato je doktrina Trojstva toliko nerazrađena i bez iznimke bila u korist Trojstvu, kako bi mogla zaustaviti svaku moguću grešku vezanu za nju.”[12] “Hrišćani su očuvali istu vjeru vjerovanjem u jedinstvo Boga i ljudskost Hrista, tokom čitavog vremena bisku , i oni koji su uspjeli upoznati ih, počeli su se udaljavati od njih, odmah nakon toga; i odstupanje je tako brzo napredovalo, tokom jednog vijeka ili nešto malo više, originalna doktrina u cjelini bila je osuđena kao heretična.”[13]
• Od poznatih mislioca, koji poriču Sveto Trojstvo, svetost Isusa Hrista i Duha Svetog, bili su: Migel Ser­v­etosi (1509-1553.), Hugo Grocius (1583-1645.), Samuel Klark (1675-1729.), Džozef Pristli (1733-1804.), Ricard Prajs (1723-1791.), Džon Mi­lton (1608-1674.), Ralf Valdo Emerson (1803-1882), i još dosta drugih.[14]
• Francuski orijentalista H. Serouya, je rekao: “Kur’an je od Boga, velikog je stila i savršen Sa njegovim stilom ne može se uporediti nijedan ljudski stil. Istovremeno je revolucija na polju vjere, ne poznaje papinstvo niti bilo kakvu drugu crkvenu instituciju ili svećaničku. Islam nikad nije pokazao dozu straha ili se bojao rasuđivačkih logičko-filozofskih načela. Ako islam usporedimo sa hrišćanstvom i hebraizmom, naći ćemo crtu razilaženja, a pogotovo sa hrišćanstvom. Hrišćanski i hebrejski sistem se razlikuje od islamskog.
  U islamu ne postoji jaz između Stvoritelja i čovjeka. Ova praznina kod hebreja i hrišćana je prepuna posrednika, ono što je u suprotnosti sa islamom. Muhammed, a.s., iako je bio čovjek i Božiji Poslanik, nije se pojavio i poricao misiju Musaa ili Isaa. Sav njegov trud zasnivao se na tome , kako bi uklonio od Boga sve ono što su mu ranije ljudi pripisivali, a jedno od toga jeste , također, i Trojstvo.

Opominjao je da Isa, a.s., nije drugo, nego li sin Merjemin i nikako Božiji sin, jer izreka da ‘Bog ima sina’ je politeizam (širk) teško nevjerstvo, od kojeg se može nebo rascijepiti, zemlja polomiti i brda letjeti. Dok, Sveti Duh je melek (anđeo), Džibril, kojem je bila misija da Isau i Muhammedu, a.s., dostavi sveti poziv Marija (Merjema), je čestita žena, a nikako Božija majka”.[15]

• U britanskoj Enciklopediji, tom. V. 636., ovako se navodi: “Isus nikad se nije smatrao da je van prirodnog elementa, niti je rekao da je van ljudske prirode.”[16]
• John Milton, (1608-1674.): “Ja slijedim samo ono što je napisano u svetim tekstovima i ništa drugo, hereziju ili sektu. Ako je , dakle, Otac Bog Hrista i kao takav je naš Bog, i , ako nema drugog Boga osim Njega, onda ne može biti drugog Boga osim Oca.”[17] “Argumenti Miltona su više nego logični i veoma jasno shvatljivi: Zašto je bilo potrebno stvoriti izmišljotinje, koje se ne nalaze u Bibliji? John Lo­cke i Isaac Newton, zajedno sa Miltonom, tri najpoznatija imena tog vremena (1650.) nisu mogli pronaći u Bibliji nijednu referencu o Trojstvu.”[18]
• Sakupljajući historijske dokaze, Alvan Lamson u svom djelu:“The Church of the First Three Centuries”, kaže: “… Današnja doktrina Trojstva ne može se pronaći ni u jednom dokumentu ili u nekoj drugoj crkvenoj relikviji u prva tri vijeka nakon Hrista… Što se tiče svega što je preostalo i sačuvano od tog vremena, preživjevši do današnjeg vremena, nijedna od njih nema veze sa ovom doktrinom. Doktrina je kasnijeg porijekla.”[19]
• Najozbiljnija izučavanja Biblije istakla su da ona sadrži jedan veliki dio dodataka, koja nije rekao Isus niti njegovi autori Evanđelja. Crkva, kao što je istakao Heinz  Zahrnt, “izrečeno je dosta toga u Isusovo ime, što nikada nije rekao i također, veliki broj djela koja nikada uradio nije.” Također, jedan od njih koji je istakao najviše činjenica za koje nema osnove, a za koje je Crkva rekla o Isusu, jeste Rudolf Augustein, u njegovoj knjizi “Isus čovjekov sin” (Izdaza u Njemačkoj 1972 god., i prevedena je na engleski jezik 1977. god.)[20]
• Školski biblijski radovi Jeruzalema, (R. P. Benoit i R. P. Boismard) govore veoma jasno da su Evanđelja napisana, više puta pregledana i prepravljena. Tako da, privukli su pažnju čitalaca “u više slučajeva da trebamo odustati od onoga što direktno čujemo od glasa Isusa.”[21]
• I na kraju, u još jednoj od poznatih religijskih enciklopedija, možemo pročitati da: “Nekoliko teologa su došli do zaključka ,da je cijela doktrina Trojstva po­stbiblijska primorana/diktirana/ne razumna.”[22]

Oslonivši se na sve spomenute probleme, nekoliko hrišćanskih teologa su proglasili “Misteriju” doktrine Trojstva. Kardinali Džon O’Kaner, izjavio je: “Znamo da je ovo jedna veoma duboka misterija, koju i ne možemo shvatiti”,[23] Dok, Papa Džon Pali II. govori o ovome kao: “nerazjašnjiva misterija o božanstvu Trojstva.”[24]

Tako da, na ovaj način svaka nesuglasica o pojašnjenu Trojstva će otkriti suprotnosti i praznine , koje možemo vidjeti tokom izučavanja ove teorije, završena je korištenjem koncepta “misterije”. Zasigurno možemo reći da ova metoda nije pravedna, jer je na ovaj način omogućeno je istraživanje ove teorije.

Postoji jedan veoma rijedak fenomen da obožavaš teoriju, da navodiš druge da vjeruju, pa čak, u momentu kada ova teorija ispoljava otvorenu suprotnost s onim što navodi, da nju proglasiš kao “najvažniju misteriju vjere”. Istu stvar mogu uraditi i hindusi ili svi oni koji najprije predlažu sličan paradoks, kojeg iako nisi u stanju objasniti proglasili su ga ‘misterijom’. Ovo daje za pravo jednom hindusu, koji vjeruje da je njegovo božanstvo krava, kako bi dokazao njegovu tezu, tako što će se osloniti na teoriju misterije. Svaki pokušaj otkrića nemogućnosti ove teorije je samo pogoršanje ove teorije.

Proglašenje ove doktrine kao misterije, kao i njena neshvatljivost i kao rezultat ovoga u modernom vremenu da doktirna Trojstva bude što manje prisutna u svakodnevnom životu hrišćana. Danas, poznati teolozi i historičari ove dogme tvrde da je doktrina Trojstva  izgubila ulogu centralne doktrine hrišćanstva. [25]

Da li je ikada Trojstvo shvaćeno tokom ovih 2000 godina? Upravo zbog paradoksa kojeg iskazuje ova doktrina: “Na Zapadu, na doktrinu Trojstva se gleda veoma kritički… Tokom dugo vremena doktrina Trojstva ,tretirana je kao jedan problem i ne kao osnova hrišćanskog Evanđelja.”[26]Upravo iz tog razloga po Papi Ivanu Pavlu II., ova doktrina će i dan danas ostati kao “nerazjašnjiva misterija božanskog Trojstva.” Riječi Ivana Pavla II. sadrže i dan danas dovoljno dokaza o poništavanju ove hipoteze.

————————————————-

[1]    “The New Catholic Encyclopedia” (1967), artikal  “The Holy Trinity”, tom 14, str. 295, prema Ulfe Azi­z­us Samed, “Islam i hrišćanstvo – Islami dhe krishterimi”, str. 35; Hassan Hathout, “Citanje čovjekovog uma – Leximi i mendjes së muslimanit”, str. 28, i kod M.A.C. Cave, “Is the Trinity doctrine divinely inspired”, str. 32.

[2]    “Dizionario Teologico Interdisciplinare della Marieti”, str. 472-73; vidi “The Promise of the Trinity”, Gunton, str.31, prema www.bibladhekurani.com, Rrezart Beka, “Neshvaćeno Trojstvo -Triniteti i pakuptueshëm.”

[3]    “Jesus or Paul”, str. 122,  Evanđelju prema Varnavi – Ungjilli sipas Barnabes, preveo Avdi Berisha, str. 179.

[4]    “Da li trebaš li vjerovati u trojstvo – A duhet të besosh në trinitet”, str. 5.

[5]    Andrews Norton. “A Statement of Reasons”, 1872., Fifth edition, (American Unitarian Association, Bo­ston, MA) str. 94, 104.

[6]    Robert M. Bowman Jr., “Why you should believe in the Trinity”, 1989. str. 32.

[7]    Halil Ibrahimi, “Islam i hrišćanstvo – Islami dhe krishterimi”, str. 23; i kod, Jeff Rath, “An Appeal to Trinitarian Christians”, str. 4.

[8]    Vidi:“The Jewish Encyclopedia”, tom XII, KTAV Publishing House str. 260-261.

[9]    Ajni Sinani, “Drugi o Islamu – Të tjerët për islamin”, str. 127.

[10] Mircea Eliade, “The Encyclopedia of Religion”, editorinchief, (Macmill an Publishing Company, NY), Vëll. 15, str. 54.

[11] John L. Mckenzie, “Dictionary of the Bible” 1995., (vidi: podnaslov Trinity, nejasno je fotokopirano i ne vide se brojevi).

[12] Priestly, Joseph. “A history of the Corruptions of Christianity”. The British and foreign Unitarian Asso­ciation, London, 1871, str. 321, prema www.erasmusi.org, “Par izreka vezano za Trojstvo – Disa thënie në lidhje me trinitetin”, Sakupio Rrezart Beka.

[13] Isto str.7

[14] Ekrem Murtezai, “Rječnik vjere – (Fjalori i feve)”, str. 568, nazvani su trojstvenici, srž unitarizma stoji u isticanju jednoće i jedinstvenosti Boga kao lično postojanje; odavdje logično slijedi odbacivanje: a) Svetog Trojstva, b) svetost Isusa i Duha Svetoga, itd. Ovo je bilo nekoliko mislilaca, historičara, teologa koji poriču doktrinu Trojstva.

[15]            Ajni Sinani, “Drugi o Islamu- Të tjerët për Islamin”, str. 106-107.

[16] Osman Nuri Topbash, “Lanac poslanika -3 -(Vargu i profetëve -3)”, str. 229; i “Hrišćanska vjera i zapadna civilizacija – (Feja e krishterë dhe qytetërimi perëndimor)”, Dr. Qazim Qazimi, “Dituria Islame”, br. 178, str. 27.

[17] Citirano od  Stannus Hugh, H. “A history of the Doctrine of the Trinity in the Early Church”. 1882. London, Christian Life publishing Co. 281 Strand, London, str.29, prema www.erasmusi.org, “Nekoliko izreka vezanih za Trojstvo – (Disa thënie në lidhje me trinitetin)”, Prikupio Rrezart Beka.

[18] Christopher Mill, “Milton and the English Revolution”, str. 286, 295, prema www.erasmusi.org, “Nekoliko izreka vezano o trojstvu – (Disa thënie në lidhje me trinitetin)”, Prikupio Rrezart Beka.

[19] Alvan Lamson, “The Church of the First Three Centuries”, 1869 edition, (Horace B. Fuller, Boston, MA), str. 57,58.

[20] Dr. Maneh Hammad Al Johani, “Istina o Isusu – (E vërteta rreth Jezusit)”, str. 13.

[21] Dr. Maurice Bucaille, “Biblija, Kur’an i nauka – (Bibla, Kur’ani dhe shkenca)”, str. 127.

[22] Mircea Eliade, “The Encyclopaedia of Religion”, editor in chief, (Macmillan Publishing Company, NY), Tom. 15, str.54; vidi i:“The HarperCollins Encyclopaedia of Catholicism”, 1995; A Statement of Reasons for Not Believing the Doctrine of the Trinitarians Concerning the Nature of God and the Person of Christ 1833., Andrews Norton; Sipas: Arthur Weigall, “The Paganism in Our Christianity”, 1928, (G. P. Putnam’s Sons, NY, London) str. 31; također i:“A Short History of Christian Doctrine”, by Bernhard, 1966., (Fortress Press, Philadelphia, PA) str. 38.

[23]          “The New Yorker”, (magazine; New York, NY) 23. Mart, 1987., str. 64, prema www.bibladhekurani.com, Rrezart Beka, “Nerazumno Trojstvo –(Triniteti i pakuptueshëm)”; vidi i kod, M.A.C. Cave, “Is the Trinity doctrine divinely ins­p­ired”, str. 29.

[24] “L’Osservatore Romano”, (newspaper; Vatican City) 10 Gusht, 1987., str. 4; vidi i kod: Dictionary of Doctrinal and Historical Theology, str. 765; također i :The Voice of Prophecy radio broadcast, H. M. S. Rich­ards, speaker, Los Angeles, Dec. 20., 1958., prema:  www.bibladhekurani. com, Rrezart Beka, “Triniteti i pak­uptueshëm”;vidi i kod, M.A.C. Cave, “Is the Trinity doctrine divinely inspired”str.29.

[25] Isto, www.bibladhekurani.com, Rrezart Beka, “Nerazumno Trojstvo- (Triniteti i pakuptueshëm)”

[26] Gunton, “The Promise of the Trinity”, str.31.