Pikat e kontaktit mes muslimanëve dhe të krishterëve

Ajni Sinani

Po qe se të krishterët do të pranonin pikëpamjen kur’anore për Jezusin dhe Muhammedin a.s., duke e zbritur Jezusin nga ajo që nuk ishte (Zot apo bir Zoti) dhe duke e ngritur Muhammedin a.s. në atë që ishte (pejgamber i fundit i Zotit), do të eliminoheshin mosmarrëveshjet mes muslimanëve dhe të krishterëve.

Nga 4 deri më 6 nëntor 2008, në Romë, është mbajtur Seminari i parë “Dashuri për Zotin, dashuri për fqinjin”[1], organizuar nga Forumi Katoliko-Musliman, i themeluar nga Këshilli Papnor për Dialogun Ndërfetar dhe nga përfaqësuesit muslimanë, pas Letrës së hapur: “Një fjalë e përbashkët ndërmjet Nesh e Jush” të 13 tetor të vitit 2007, me rastin e Fitër Bajramit, që i kishin drejtuar 138 personalitete muslimane Papës Benedikti XVI dhe krerëve të tjerë të Kishës e Bashkësive të krishtera.[2] Dita e parë e Seminarit i është kushtuar bazave teologjike dhe shpirtërore, dita e dytë “dinjitetit të njeriut dhe respektit të ndërsjellë”. Ditën e tretë është zhvilluar një sesion publik në Universitetin Papnor Gregorian, gjatë të cilit është bërë e njohur një Deklaratë Përfundimtare ku disa prej temave kryesore të saj ishin: vlera e jetës, impenjimi kundër terrorizmit dhe respekti për pakicat, angazhimi për një sistem financiar etik që do të kishte parasysh gjendjen e të varfërve e të nevojtarëve.
Sipas disa burimeve të Forumit Katoliko-Musliman, sikurse bën me dije Islamonline, gjatë seminarit ka pasur mospajtime sa i përket mënyrës më të mirë të afrimit te Krijuesi. Kardinali Luis Fransisko, njëri prej delegacionit të krishterë kishte thënë se njerëzimi nuk mund t’i ofrohet Zotit veçse përmes Jezusit. Kjo kishte bërë që të kishte një kundërpërgjigje të zemëruar nga njëri prej delegacionit musliman, Sejid Husejn Nasr, që kishte thënë se “një thënie e tillë i përjashton jokrishterët nga afrimi te Zoti gjë që është e palogjikshme dhe e papranueshme” . Ai kishte theksuar me ngulm se “çështja e afrimit tek Zoti ka të bëjë me “specificitetin e çdo feje”. Polemika mes dy delegacioneve ishte kaluar duke kërkuar pikat e përbashkëta.[3] Gjatë Seminarit fjalimet janë përqendruar në rrafshin e etikës dhe atë shpirtëror, por akoma nuk ka një dialog teologjik mes muslimanëve e katolikëve.[4]

Megjithëse ka qëndrime mospërputhëse mes dy palëve, takimet e këtilla mund të shërbejnë si katalizator për një mirëkuptim mes muslimanëve dhe të krishterëve. Në vend që të sulmohet Islami apo që muslimanët të shihen me dyshim, më mirë është që të krishterët të punojnë së bashku me muslimanët për ruajtjen e familjes, e dinjitetit njerëzor, e drejtësisë shoqërore, për ruajtjen e ambientit, për luftimin e varfërisë, të punojnë së bashku kundër laicizmit militant që shkakton diskriminimin e besimtarëve, kundër përdorimit të dhunës në emër të fesë si në Bosnjë, Kosovë, Kashmir, Palestinë, Filipine e gjetkë.
Islami, që nga fillimi i tij, është parë nga të krishterët si një herezi, kurse muslimanët janë konsideruar të pafe. Gjatë thuajse një mileniumi e gjysmë ka pasur shkrime të panumërta të njëanshme dhe të pasakta rreth botës arabo-islame ku Islami portretizohet si fe e dhunës[5] dhe mostolerancës. Për shekuj me radhë, ai është trajtuar nga Perëndimi me gjuhë urrejtëse dhe pa respekt. Papa Urbani II, që thirri Kryqëzatat më 1905, i përshkruan muslimanët si “Popull i paperëndi, idhujtarë, armiq të Krishtit, kashtë e caktuar për zjarrin e përjetshëm, etj”. Sulmet dhe akuzat, në vazhdimësi, nuk kanë reshtur. Me kalimin e kohës shpifjet janë modifikuar, por asnjëherë nga bota e krishtere nuk kemi pasur një qasje objektive ndaj Islamit me qëllim të kuptimit të vërtetës rreth tij. Për pasojë, Islami njihet më shumë për atë çfarë nuk është.
Fyerja dhe nxirja e vazhdueshme e Islamit, në ditët tona, është bërë mision dhe pjesë e pandashme e aktivitetit të disa grupeve të politikës dhe të mediave vizive dhe të shkruara, që ka për pasojë përshkrimin dhe perceptimin e deformuar të Islamit dhe shpërfytyrimin e imazhit të tij. Edhe përkundër vlerësimit të pasaktë dhe tendencioz që përshkohet me të pavërteta, si rrjedhim i paragjykimeve, dhe për shkak se Islami qe i vetmi që mori gjithë ato toka dhe përfitoi zemrat e miliona e miliona të krishterëve, mund të konkludojmë se që nga viti 1965 kemi një përvijim pak më ndryshe në qëndrimin e Kishës ndaj Islamit.

Kështu, Këshilli i dytë i Vatikanit, nën Papën Pali VI, në pjesën e tretë të dokumentit “Nostra Aetate”[6], bën një vlerësim më të saktë nga ato më të hershmet duke u fokusuar në disa pika kontaktuese mes të krishterëve dhe muslimanëve: “Ata (muslimanët) adhurojnë Zotin e vetëm të Abrahamit; megjithëse nuk e pranojnë Jezusin si Zot, por e nderojnë si profet, duke e nderuar edhe të ëmën e tij, Marinë. Çmojnë jetën morale dhe adhurojnë Zotin mbi të gjitha me lutje, lëmoshë dhe agjërim.”[7] Islami e pranon Jezusin/Isain për të dërguar dhe lajmëtar të Zotit. Edhe të ëmën e tij, Marinë/Merjemen Kur’ani fisnik e konsideron ndër gratë më të ndershme që njeh historia, madje një kaptinë kur’anore ka emrin e saj. Muslimanët respektojnë dinjitetin dhe autoritetin e këtyre dy personaliteteve dhe çfarëdo bindje tjetër ndaj tyre e vë në pikëpyetje besimin e secilit musliman.
Ndonëse muslimanët besojnë se Bibla është ndryshuar dhe se Pali i ka shtrembëruar mësimet e Jezusit/Isait, duke i zëvendësuar me mësimet e tij, megjithatë ata konsiderojnë se Krishterizmi ka zanafillë hyjnore. Pra ka një njohje dhe pranim të krishterizmit nga ana e Islamit. Prandaj, duke pasur parasysh qëndrimin e muslimanëve ndaj Krishterizmit, si kundërpërgjigje duhet të kërkojmë që edhe pala e krishtere të dëgjojë argumentet e muslimanëve dhe të punohet që ta pranojë Islamin si fe me burim hyjnor. Prej kundërthënieve të Vatikanit është se ai ka vendosur “t’i pranojë muslimanët me respekt”, mirëpo me kujdes i është shmangur çfarëdo reference në lidhje me Kur’anin e shenjtë dhe Muhammedin a.s., sikur të mos ekzistonin fare.[8]

Sekretari i Vatikanit, në vitin 1967, u bëri thirrje të krishterëve që t’u shprehnin urimet e tyre muslimanëve me rastin e agjërimit të ramazanit. Në prill të vitit 1974, Kardinali Pignedol, kryetar i sekretariatit të Vatikanit për jokrishterët, i bëri një vizitë zyrtare mbretit Fejsal të Arabisë Saudite. Në tetor 1974, Papa priti zyrtarisht në Vatikan një grup dijetarësh nga Arabia Saudite që morën pjesë në një seminar ndërmjet të krishterëve dhe muslimanëve lidhur me “Të drejtat kulturore të njeriut në Islam”.[9] Ata i priti edhe Këshilli Ekumenik i Kishave në Gjenovë dhe Monsinjor Elchinger, ipeshkvi i Strazburgut. Ai i ftoi dijetarët muslimanë që të falnin namazin e drekës në Katedralen e tij.[10] Me enciklikën (qarkoren) papale “Redemptor Hominis”të vitit 1979, janë arritur deri disa ndryshime në qëndrimet e Kishës dhe tashmë nuk flitet se jashtë Kishës nuk ka shpëtim (extra ecclesiam nulla salus). Me këtë, Kisha ka hequr dorë nga eksluziviteti mijëravjeçar i saj. Por, megjithatë, kjo doktrinë është zëvendësuar me qëndrimin se: “nuk ka shpëtim jashtë krishterizmit” . Ky qëndrim manifestohet përmes inkluzivizmit (përfshirjes) krishter, sikurse është shkruar në paragrafin 14 të enciklikës papale “Redemptor Hominis”, ku thuhet: “Njeriu, çdo njeri pa përjashtim, është i shpëtuar nga Krishti. Krishti është i ndërlidhur me çdo njeri, madje edhe atëherë kur njeriu nuk e di”.[11]

Sipas një bindjeje të këtillë teologjike, muslimanët janë – sikurse deklaron Renher[12] – “të krishterë anonimë”. Në këtë frymë mund të lexohet edhe ligjërata e ish-presidentit Alfred Mojsiu se tek çdo shqiptar po të gërmosh pak do të zbulosh thelbin e tij të krishterë.
Ndërkaq, sipas Islamit Jezusi/Isai (paqja e Zotit qoftë mbi të) nuk konsiderohet musliman “anonim” por musliman i vërtetë, d.m.th “i dorëzuar plotësisht Allahut” sikurse edhe të gjithë pejgamberët e tjerë. Madje jo vetëm Jezusi por të gjithë lindin në Islam, por prindërit e tyre mund t’i largojnë nga natyra e tyre origjinale: “Çdo foshnje lind me natyrë të pastër (fitreh), pastaj prindërit e tyre e hebraizojnë, e kristianizojnë apo e bëjnë adhurues të zjarrit.” (hadhith).
Derisa Kisha Katolike t’i përmbahet parimit jashtë Kishës nuk ka të dërguar (extra ecclesian nullus propheta), duket e pashpresë mundësia që Islami të shihet si rrugë e shpëtimit dhe Muhammedi a.s. si i dërguar i Zotit. Megjithatë, përmes dialogut ndërfetar muslimanët duhet të kërkojnë të drejtën e tyre për zhdukjen e paragjykimeve nga ana e të krishterëve dhe korrigjimin e imazhit të shtrembëruar të Islamit përmes vlerësimit real. Kjo sepse nuk është i vogël numri i jomuslimanëve që janë të prirë për ta sulmuar madje edhe për ta demonizuar Islamin. Muslimanët nga Spanja deri në Kinë kanë bashkekzistuar me komunitete të besimeve të ndryshme.

Për një të kuptuar të drejtë të Islamit që do të mbështetej në fakte e argumente dhe jo në mite, shpifje e gënjeshtra, kërkohet që vetë muslimanët të japin kontributin e tyre. Në vend që të krishterët të vazhdojnë të flasin keq të shtyrë nga padija apo keqkuptimi, gjë që është tabani i pjesës më të madhe të armiqësisë dhe vullnetit të sëmurë, Kisha duhet të rivlerësojë qëndrimin e saj ndaj Islamit.[13] Me keqardhje konstatojmë se Kisha vazhdon të jetë rob i shpifjeve dhe të pavërtetave kundër Kur’anit dhe Muhammmedit a.s. që i ka lansuar vetë gjatë shekujve. Ajo nuk e ka njohur origjinalitetin dhe të vërtetën hyjnore të Islamit. Rileximi i Islamit nga ana e të krishterëve duhet të kryhet, në mënyrë që e vërteta të ngadhënjejë mbi të pavërtetën dhe argumenti mbi paragjykimin.
Sot ka shumë të krishterë që besojnë se Islami nuk është besim i pavërtetë dhe se Muhammedi a.s. nuk ishte njeri intrigues dhe, ndonëse nuk arrijnë të kuptojnë se Islami është mesazhi i fundit hyjnor për njerëzimin, megjithatë, gjithnjë e më shumë, janë më objektivë në vlerësimet e tyre. Fatmirësisht, një pjesë jo e papërfillshme e të krishterëve, që është në rritje gjithnjë e më shumë, po arrin të kuptojë dhe të pranojë se vërtet Kur’ani është libër i Zotit dhe se Muhammedi a.s. është i dërguar i Tij dhe çdo ditë po e pranojnë Islamin. Andaj, përpjekjet e muslimanëve duhet të fokusohen tek kjo kategori njerëzish dhe të punojnë për faktorizimin e tyre.

________________________________________
[1] Shih fjalimin e dr. Mustafa Ceric në takim me Papën: http://www.rijaset. ba/index. php?option= com_content&view=article&id=5304:govor- reisu-l-uleme- na-susretu- s-papom&catid=254:mina- vijesti-kat&Itemid=185;
Dhe fjalimin e Sejjid Hossein Nasrit:
http://www.zeriisla m.com/2008/ NE-DHE-JU. html
[2] Papa kishte autorizuar që me këtë të merrej kardinali Zhan Lui Turan, kryetari i Këshillit Papnor për Dialog Ndërfetar. Përgjigjen e kishte dhënë më 19 nëntor 2007. Temat ishin zgjedhur gjatë një mbledhjeje që ishte mbajtur në mars të vitit 2008 ndërmjet një delegacioni të 138- ve dhe Këshillit Papnor për Dailogun Ndërfetar. Shih:
http://www.radiovat icana.org/ alb/Articolo. asp?c=242292
[3] http://www.islamonl ine.net/servlet/ Satellite? c=ArticleA_ C&cid=1225697920459&pagename=Zone- Arabic-News% 2FNWALayout
[4] Kardinali Zhan Lui Turan, për një gazetë të përditshme katolike në Francë, 26 tetor (d.m.th. trembëdhjetë ditë pasi ishte dërguar “Letra e hapur” nga dijetarët muslimanë), kishte thënë: “Sinqerisht, të bëhet dialog i vërtetë me muslimanët është çështje e rëndë, sepse ata Kur’anin e besojnë se është fjalë e Zotit, madje, çdo shkronjë të tij. Muslimanët nuk pranojnë që përmes thellimit të polemizohet rreth Kur’anit, sepse besojnë se ai është shkruar me diktim nga Allahu. Sipas këtij komenti as që kemi mundësi të polemizojmë rreth çështjeve të besimit”. Shih: Prof. Dr. Xha’fer Shejh Idris, Papa refuzon parimin e dialogut me myslimanë: http://www.albislam .com/aktuale/ aktuale.asp? NrArtikull= 349
[5] Chrisitan H. Hofmann, I shtrirë nga të gjitha anët, ASR-Tetovë, 2003, f. 77.
[6] Nostra aetate (nga lat. koha jonë) është një shpallje e një prej dokumenteve të Këshillit të dytë i Vatikanit të Kishës Katolike Romake. Kjo deklaratë (qartësim) u miratua nga 2.221 peshkopë (dhe 88 kundër) dhe u botua me 28 tetor 1965. Në këtë deklaratë trajtohet mirëkuptimi ndërfetar mes katolicizmit, hebraizmit, islamit dhe besimeve të tjera fetare.
[7] http://sq.wikipedia .org/wiki/ Nostra_aetate# Feja_muslimane
[8] Murat Hofmann, Islami si alternativë, Furkan ISM- Shup, 1421/2000, fq. 50.
[9] Shih: Dijalog Islamskih i Evropskih Ucenjaka, Sarajevo, 1979, f. 69 e tutje.
[10] Dr. Maurice Bucaille, Bibla, Kur’ani dhe shkenca, Gjakovë, pa vit botimi, f. 14.
[11] http://www.newadven t.org/library/ docs_jp02rh. htm
[12] Dr. Murad Hofmann, Islami në mijëvjeçarin e tretë, Furkan ISM- Shkup, 1428/2007, f. 202.
[13] Hassan Hathout, Leximi i mendjes së muslimanit, Instituti Shqiptar i Mendimit dhe i Qytetërimit Islam, Tiranë, 2006, f. 14.